Mos
Op ongeglazuurde dakpannen kan mos groeien, vooral op plaatsen waar weinig zon komt en vocht niet goed kan verdampen. Daardoor wordt steeds meer vuil en dergelijke vastgehouden, waardoor het proces zichzelf versterkt.
De plantenwortels houden ook vocht vast, waardoor er meer kans is dat de pannen stukvriezen.
Het weghalen van die begroeiing is niet moeilijk, wel gevaarlijk en vooral tijdrovend.
U kunt de aangroei wegkrabben met bij voorkeur een plastic spatel en als u niet anders kunt krijgen een afsteekmes (stevig plamuurmes). Verwijder de rommel uit de goot voordat u de pannen met een harde borstel (geen staaldraadborstel) en water naboent.
Tot slot, na het drogen, kunt u naborstelen met een oplossing van 5% bleek- water, om restanten van mos te doden. Maar let op dat u dit niet op uw huid of in uw ogen krijgt. Ook uw kleding wordt door de spetters aangetast.
Vogelschroten
Sommige vogels nestelen graag onder de pannen. Behalve geluidsoverlast kan dat ook ongedierte opleveren. Tevens pikken de vogels de dakisolatie kapot. U kunt dit voorkomen door op de onderste panlat een vogelschroot aan te brengen.
De vogelschroot van kunststof is het makkelijkst aan te brengen. Het is een stip met flexibele lipjes, die licht tegen de dakpannen drukken, zodat vogels er niet meer door kunnen, maar ventilatie nog kan plaatsvinden. Als behuizing voor vogels kunt u nest- pannen leggen, waardoor de vogels niet onder de dakbedekking hoeven te komen.
Afgezakte pannen
Als een rijtje pannen is uitgezakt, komt dit waarschijnlijk door een gebroken panlat. Die is te vervangen. Controleer gelijk de toestand van een aantal andere panlatten.
Als pannen klapperen of steeds de neiging hebben van hun plaats te waaien, kunt u ze vastzetten met pan- haken. Voor nagenoeg alle soorten pannen zijn er speciale panhaken te koop.
Verwijder de naastliggende rij pannen, legde haak over de bovenkant van de pan en sla de onderkant van de panhaak in, als ware het een spijker. Gevelpannen, chaperonnepannen en andere afwerkpannen kunt u ook aan hun andere uiteinde vastzetten. Gebruik daarvoor liefst panhaken. Als er geen passende panhaken te koop zijn, gebruik dan schroeven.
In veel pannen is er al een verdieping aangebracht op de plaats waar u moet boren. U boort het gat in de pan een halve of hele millimeter groter dan de maat van de schroef. Gebruik messing of roestvaststalen bolkopschroeven met een volgringetje van hetzelfde materiaal. Draai ze niet te hard aan, want dan kan de pan breken. Boor het schroefgat ook in de panlat voor.
Overigens is de oorzaak van steeds van hun plaats waaiende pannen vaak een slechte ventilatie onder het dak, door bijvoorbeeld vastgemetselde nokpannen en/of het aanbrengen van isolatiemateriaal onder de pannen. De wind kan er dan nog even makkelijk onder komen, maar moeilijker weg. De windstuwing die daar het gevolg van is, gecombineerd met de windstroming over het dak (onderdruk) doet de pannen opwaaien.
Soms is het probleem al op te lossen door het aanbrengen van ventilatie- pannen. Als dat niet helpt, vraag dan advies aan een dakdekker.
Panlatten vervangen
Voor het vervangen van een stuk pan- lat haalt u alle pannen die op dat stuk steunen, weg, en ook die aan weerszijden van het slechte deel tot de volgende tengel.
Wip met de klauwhamer de panlat een stukje omhoog bij de tengel en sla hem daarna weer omlaag, zodat u de spijkers ter plekke eruit kunt trekken. Zaag de panlat dan schuin door ter hoogte van de tengel.
Het nieuwe stuk maakt u met behulp van het oude op maat.
Boor de nieuwe spijkergaatjes voor met een dun boortje (tegen het splijten van het hout van de panlat). Doe wat constructielijm op de uiteinden en spijker het nieuwe stuk panlat vast. Een steunlatje onder de verbindingen kan voor de nodige extra stevigheid zorgen (zie tekening).
Pannen vervangen
Als veel van uw keramische dakpannen afschilferen of het glazuur eraf schilfert, is de kwaliteit ondermaats. Als in de winter veel pannen zijn gebarsten, kan dit duiden op onvoldoende ventilatie onder de pannen. Er kan dan water condenseren, dat in de pannen dringt en bevriest. Vervang de geschilferde en gebarsten pannen. Als u niet weet wat de naam is van uw type dakpan, neem dan een pan als voorbeeld mee naar de bouwmaterialenhandel.
Tussen de nieuwe en oude pannen kan er een kleurverschil zijn, maar dat trekt vaak op den duur bij. Er zijn ook handelaren in tweedehands bouwmaterialen, die soms oude pannen verkopen. Als de betrokken pan helemaal niet meer te verkrijgen is, kunt u hem in kunststof (laten) namaken. Er dient dan met behulp van een gave pan een mal te worden gemaakt, waarin kunstharsmortel wordt gegoten. Het is mogelijk de kunststof door en door te kleuren met behulp van pigmentpoeders. Een gebroken dakpan is eventueel tijdelijk te repareren met tweecomponentenlijm.
Sommige pannen, zoals die voor de aansluiting langs een dakkapel of kilgoot, zijn op maat gemaakt. Uit een keramische dakpan kunt u een stukje zagen met een beugelzaag of decoupeerzaag met wolframgrid-zaagblad. Kleine stukjes kunt u ook voorzichtig wegbreken met behulp van een vogelbek- of nijptang. Bij een betonnen pan gebruikt u een haakse slijpmachine met doorslijpschijf voor steen. Zet dergelijke afgekorte pannen altijd vast, om afzakken te voorkomen.
Nokpannen vastzetten
Bij veel huizen zijnde nokpannen met specie vastgezet. Ze willen weleens loskomen en dan moeten ze opnieuw worden aangemetsld. Het is het best als u de oude specie voorzichtig wegkrabt met een steenbeitel; voorzichtig tikken met een lichte hamer kan eventueel ook. Voordat u nieuwe specie aanbrengt, maakt u de pan en ondergrond goed nat en laat het winddroog worden (zie par. 5.9a). Meng voor deze toepassing de specie in de volgende verhouding: i deel metselcement O 3 delen metselzand. Breng de specie aan op de bovenrand van de bovenste pan. Breng een dikke laag aan tot aan de nokbalk. Druk de nokpan met een glijdende beweging in de specie en druk hem iets aan. Haal uitpuilende specie gelijk weg en mors niet op de overige pannen, want cementvlekken gaan er nauwelijks af Pannen worden in plaats van met specie ook wel vastgezet met een speciale, flexibele mortel met polystyreenbolletjes.
Kilkeper repareren
In de kilkeper, de binnenhoek tussen twee schuine dakvlakken, zit onder de pannen vaak een zinken goot.
Ter vervanging van een lekkende of bijna verteerde goot kunt u bijvoorbeeld een kunststof goot kopen, die eenvoudig op maat te maken en aan te brengen is. Zie de verwerkingshandleiding van de leverancier. Nummer de pannen voordat u ze van hun plaats haalt en breng ze in dezelfde volgorde weer aan.